“De kerstmarkt brengt hen terug in aanraking met de buitenwereld”
Al zo’n tien jaar organiseert kwb – eerst de afdeling van Holsbeek, inmiddels die van Leuven Hulp -jaarlijks een kerstmarkt op een bijzondere plaats: achter de muren van de gevangenis Leuven Centraal. Raak sprak met huidig voorzitter Werner en met Saar van De Rode Antraciet, de organisatie die het project mee steunt.
Dag Saar. Kan je even schetsen wat De Rode Antraciet is?
“De Rode Antraciet is een vzw die aanwezig is in (bijna) alle gevangenissen van Vlaanderen en Brussel. Hier zijn wij verantwoordelijk voor het uitwerken van het groepsaanbod sport en cultuur in de gevangenissen. Wij geloven dat zowel sport als cultuur kan bijdragen tot verdere zelfontwikkeling van personen. ‘De mens’ voor je blijven zien vinden we erg belangrijk. Via deze weg proberen we mensen in detentie in hun kracht te zetten en hen een beetje ‘beter’ terug de samenleving in te sturen.”
Hoe geraakten jullie betrokken bij de organisatie van de kerstmarkt?
“Zo’n tien jaar geleden heeft mijn collega Nadine (vanuit het CAW, organisatieondersteuner) de kerstmarkt opgestart samen met kwb Holsbeek. Toen ontstond het idee om niet zomaar iets te geven aan de gedetineerden van Leuven Hulp, maar om een evenement op poten te zetten. Samen iets beleven heeft namelijk een andere impact op personen dan zomaar iets afgeven. Zelf was ik toen nog niet aan het werk. Het prille begin heb ik dus niet meegemaakt. Doorheen de jaren is het zo gegroeid dat de organisatieondersteuner de kerstmarkt trekt, en dat wij vanuit ons team hulp- en dienstverlening (het Archipel) dit mee vormgeven. Nadine is in oktober 2023 op pensioen gegaan, daardoor ik heb ik dit jaar de kerstmarkt getrokken samen met haar opvolger Britt Paquay. In de toekomst zal het Britt zijn die het voortouw neemt bij het organiseren van de kerstmarkt.
Onze rol is onder meer de praktische uitwerking, het overleg met kwb, extra vrijwilligers zoeken indien nodig etc. Het enthousiasme is altijd groot geweest. Vrijwilligers, hulp- en dienstverlening, het keukenteam én een team gedetineerden slaan de handen in elkaar om er elk jaar een geslaagde editie van te maken. “
Waarom is het volgens jullie belangrijk dat deze kerstmarkt georganiseerd wordt? Wat is het belang ervan voor de gedetineerden?
“De Kerstmarkt is een heel ontspannend evenement. Er staat kerstmuziek op, er is lekker eten, ze kunnen een warme chocomelk drinken, er is animatie voorzien op de wandeling … Gedetineerden in een arresthuis hebben veel zorgen aan hun hoofd. Een groot aandeel van de populatie zijn beklaagden, wat betekent dat zij nog wachten op een uitspraak van de rechter. Zij hebben dus weinig perspectief, wat de nodige spanningen met zich meebrengt. Daarnaast hebben we ook veel anderstaligen, die moeilijk te bereiken zijn in ons aanbod. Een kerstmarkt blijkt heel toegankelijk te zijn om mensen te betrekken en hen even alles te laten vergeten.
Bovendien kunnen ze een uur langer wandelen die dag. Dat betekent dat ze niet twee uur, maar drie uur buiten kunnen zijn in totaal. Ook dat is een meerwaarde. Daarnaast zijn er enkele gedetineerden die ons helpen met de opbouw, met het eten klaarmaken, met eten/drinken opscheppen en uitschenken, met opruimen … Ook die personen geef je op zo’n dag een kleine verantwoordelijkheid. Daar bloeien mensen van open.”
Hoe kijken gedetineerden er zelf ernaar? Hoe beleven zij deze dag?
“Onze mannen vinden de kerstmarkt een fijn initiatief. Dit jaar stonden er verschillende volksspelen in het groot op de wandeling: vier-op-een-rij, sjoelbak en cornhole. Mensen kunnen elkaar uitdagen, dat brengt zowel het speelse als de competitie erin. Ook de prijzentent waar ze allemaal praktische spullen konden krijgen was populair. Daarnaast komen ze in contact met burgers van buiten de muren. Ook dat laat hen een beetje meer mens voelen. Het brengt hen terug in aanraking met de buitenwereld.”
Dag Werner. Hoe ontstond de kerstmarkt?
“Rond 2010 werd dit initiatief voorgesteld door Hugo op een vergadering van toenmalige beleidsgroep van Vlaams-Brabant”, steekt Werner van wal. “De activiteit werd aan de afdelingen van kwb Vlaams-Brabant aangeboden met de bedoeling om zich in te zetten voor een sociaal en goed doel. Ze bestond uit drie stappen: een infoavond ter plaatse met uitleg over de werking in de hulpgevangenis van Leuven, een bezoek onder begeleiding aan de gevangenis, en als derde stap medewerking aan de kerstmarkt in december. Ikzelf werkte in de beginjaren mee als vrijwilliger, en werd in 2021 gevraagd om deze kwb-activiteit nieuw leven in te blazen. Om de kerstmarkt te financieren, organiseren we in het najaar een wandeling in Holsbeek.”
Raak: Wat moeten we ons voorstellen bij deze kerstmarkt?
“Het is de bedoeling met de kerstmarkt de gedetineerden een steuntje in de rug te geven tijdens de eindejaarsperiode. Tussen 14u en 16u30 op een zondagnamiddag bieden wij als kwb hen een leuke namiddag met volksspelen, wat warme dranken en lekkere hapjes. Op het einde van de namiddag kregen ze nog een leuk kerstpakketje (met een stylo, kalender, zakje chips en mandarijn) toegestopt. Je stapt niet zomaar een gevangenis binnen, en deze activiteit heeft heel wat regels en goede afspraken nodig. De keuze aan wat en mag je kan doen is niet simpel, maar we hebben en hadden een goede band met het CAW en De Rode Antraciet om deze activiteit verder uit te bouwen. Het is de bedoeling van al deze mensen om van deze activiteit een blijvertje te maken.”
Raak: Hoe beleef jij zelf deze activiteit?
“Het gevoel erbij is wellicht voor iedereen anders, maar voor mezelf kan ik enkel zeggen dat het me deugd doet om deze gedetineerden eens wat anders aan te bieden dan hun dagelijkse wandeling die ze iedere dag aangeboden krijgen. Verder wil ik ook benadrukken dat deze kwb-activiteit er niet zou zijn zonder het prachtige initiatief van onze vrijwilligers en de medewerkers van de Leuvense hulpgevangenis.”